Kişinin yasevimliığı maşer ortamında değeri olan , yetenek, hareket ve diğer davranış biçimlerini geliştirdiği süreçlerin tümüdür.
Terbiye, önceden saptanmış esaslara bakılırsa insanların davranışlarında belli gelişmeler sağlamaya yarayan planlı etkiler sürecidir.
Terbiye; bireyin davranışlarındaki yaşantısı kanalıyla kasıtlı olarak ve isteyerek değkârme meydana getirme sürecidir.
Görüldüğü gibi eğitimin bir çok tanımı örgülabilmektedir. Ancak, günümüzde çoğunlukla tercih edilen tanım:
“Kişinin davranışında, kendi yaşantısı kanalıyla ve kasıtlı olarak mergup yönde( eğitimin lakinçlarına akla yatkın ) değkârme meydana getirme sürecidir.” Şeklindedir.
Bu teşhis bakılırsa;
· Terbiye bir süreçtir.
· Terbiye sürecinde, bireyin davranışlarının mergup yönde değkârtirilmesi lakinçlanmaktadır.
· Davranışlarındaki değkârme kasıtlı olarak gerçekleştirilmektedir.
· Terbiye sürecinde bireyin kendi yaşantıları esastır.
EĞİTİMİN SÜRECİ
Eğitimin üç baş öğesi vardır.
1. Yalnızç
2. Öğretme ve öğrenme etkinlikleri
3. Bileğerlendirmeler
Terbiye lakinçla başlar, öğretme-öğrenme etkinlikleriyle devam fiyat ve değerlendirme ile son bulur. Sürecin bu mantığı cemi kültürler bâtınin tıpkısıdır. Yalnızçların içinde ne olduğu ve öğrenme bâtınin kullanılan öğretme yöntemleri kültürden kültüre bakılırsa değkârebilir, ancak sürecin doğkakımı değkârmez.
Terbiye kapsamı ve tanımlanması açısından çok geniş bir kavramdır. Tarih boyunca birgeniş filozof ve eğitimci, eğitimin ne evetğuna dair farklı farklı tanımlamalarda bulunmuştur. Günümüzde ise eğitimin akseptans edilen ölçün tanımı şudur: Terbiye, bireyin davranışlarında kendi yaşantıları kanalıyla kasıtlı olarak istendik davranış değkârikliği meydana getirme sürecidir. Bu tanımlama ekseninde eğitimin umumi hatları çizilebilir. Bu tanımlamanın ortamında eğitime dair bazı önemli kavramlar vardır. Özellikle “kendi yaşantıları kanalıyla”, “kasıtlı olarak”, “istendik davranış değkârikliği” ve “müddetç” gibi kelimeler eğitimin temel taşlarıdır.
Terbiye, anatomi bâtınin yaşam boyu devam fail bir süreçtir ve davranışlarda başkalık meydana getirir. Bu davranış değişimleri ise bireyin kendi tecrübelerine dayanır. Davranış değişimleri istendik kısaca beklentilere ve hedeflere akla yatkın olabileceği gibi istenmedik yönde de gelişebilir. Terbiye sürecinin kârletilmesi ise kasıtlı kısaca programlı ve programlı olabileceği gibi gelişigüzel de olur. Kasıtlı olarak yapılan eğitime formal eğitim bilimi, gelişigüzel yapılan eğitime ise informal eğitim bilimi denir. Daha açıklayıcı bir örnek verirsek mektep, dershane, eğitim bilimi merkezleri gibi mekânlarda maruz eğitim bilimi formal; bireyin kendi çevresinden edinmiş olduğu ve planlı programlı sıfır eğitim bilimi ise informal eğitidir. Doğrusu eğitim bilimi yalnızca okullardaki öğrenmelerle sınırlı değildir.
Terbiye Türleri
Terbiye türlerine bakılırsa sınıflandırıldığında formal ve informal eğitim bilimi yetişmek üzere iki tür ortaya çıkar. Formal eğitim bilimi okullarda ya da kurumlarda belli bir niyet ve program çerçevesinde gerçekleştirilir ve bu eğitim bilimi tipinin belli bir amacı vardır. Bu düzende eğitim bilimi süreci idari bir kadro ve eğitmenler tarafından planlanır. İnformal eğitim bilimi ise kendiliğinden gelişen hesapsız ve programsız yapılan eğitimdir ki duygusal bu eğitimi sosyal çevresinden gizil olarak edilir.
Terbiye Sistemi
Terbiye, bir dizge olarak ele düzenındığında ise eğitim bilimi sisteminin üç baş ögesi bulunmaktadır: Bunlar kaynaklar, süreçler ve çıktılardır. Göz; eğitimin beslendiği öğretmen, öğrenci, yapı, donanım, maliyet, personel gibi fiziki unsurlardır. Müddetç; mektep ortamında meydana gelen dersler, öğrenme yaşantıları ve öğüt aktiviteleridir. Çıktılar ise bireyde ihtisas, yeterlilik, mezuniyet, test meyveları gibi mergup davranış değkâriklikleridir.